Çocukluk çağı astımından korunmak için öz yönetiminizin iyi olması gerekmektedir. Evde gerekli önlemleri almanız, psikolojik olarak tedaviye hazır olmanız, tedavi ve korunma sürecini iyi planlamanız gerekmektedir. Çocuğun astımını tetikleyen alerjenlerden uzak durması gerekmektedir, çocuğun bulunduğu ortamda sigara içilmemelidir, düzenli olarak doktora gidip tedavi kontrol altında tutulmalıdır, çocuğun sağlıklı bir kilo da olmasına dikkat etmemiz gerekir. Sizlere bu yazımızda çocukluk çağı astımından korunma yollarını yazdık.
Çocukluk Çağı Astımından Nasıl Korunulur
Astım ataklarını önlemenin en iyi yolu dikkatli planlama ve astım tetikleyicilerinden kaçınmaktır.
- Astım tetikleyicileri ile teması sınırlandırın. Astım semptomlarını tetikleyen irritanlardan kaçmasına yardımcı olurken proaktif olun.
- Çocuğunuzun etrafında sigara içilmesine müsaade etmeyin. Bebeklik döneminde sigara dumanına maruz kalma çocukluk çağı astımından kuvvetli bir risk faktörüdür ve astım ataklarını sıkça tetikleyen bir faktördür.
- Çocuğunuzu aktif olması için cesaretlendirin. Çocuğunuzun astımı iyi kontrol edildiği sürece, düzenli fiziksel aktivite akciğerlerin daha verimli çalışmasını sağlayabilir.
- Gerektiğinde doktora görünün. Düzenli olarak kontrollere gidin. Hızlı etkili rahatlatıcı inhaler ihtiyacının artması gibi astımın kontrol altında olmadığını gösteren işaretleri göz ardı etmeyin. Astım zamanla değişir. Çocuk doktoruna danışmanız, semptomları kontrol altında tutmak için gerekli olan tedavi düzenlemelerinin yapılmasına yardımcı olur.
- Çocuğunuzun sağlıklı bir kiloda olmasına yardım edin. Fazla kilolu olmak astım belirtilerini kötüleştirebilir ve çocuğunuzda başka sağlık problemleri riskine neden olur.
- Mide yanması şikayetini kontrol altında tutun. Asit reflü veya ciddi mide yanması (gastroözofageal reflü hastalığı) astım semptomlarını şiddetlendirebilir. Asit reflüyü kontrol altında tutmak için reçeteli veya reçetesiz bazı ilaçlara ihtiyaç olabilir.
- Çocukluk çağı astımında kontrol edilebilir. Bunun için çocuk, doktor ve ailenin ortak olarak bir astım eylem planı oluşturması gerekir. Eylem planında yeşil, sarı ve kırmızı alanlar oluşturulursa çocuğun astımı daha kolay takip edilebilir. Sizlere bu yazımız da astım eylem planının nasıl olması gerektiğini yazdık.
Çocukluk Çağı Astımında Eylem Planı
Yazılı bir astım eylem planı oluşturmak için çocuk doktorunuzla iş birliği yapın. Bu, özellikle çocuğunuzun astımı ciddi ise tedavinin önemli bir parçası olacaktır. Astım eylem planı size ve çocuğunuza şu noktalarda yardımcı olur :
- Uzun süreli kontrol edici ilaçları ne zaman düzenlemeniz gerektiğini fark edersiniz
- Tedavinin ne kadar işe yaradığını takip edebilirsiniz
- Astım atağı bulgularını tanıyabilir ve ortaya çıktığında ne yapmanız gerektiğini bilirsiniz
- Ne zaman acil yardım istemeniz veya doktor çağırmanız gerektiğini bilirsiniz
Koordinasyonu ve anlaması yeterli olan çocuklar, ne kadar iyi nefes alabildiklerini ölçmek için el tipi bir cihaz (tepe akış metresi) kullanırlar. Yazılı bir astım eylem planı, tepe akım ölçümleri belli bir seviyeye ulaştığında ne yapılması gerektiğini hatırlamanızda size ve çocuğunuza yardımcı olabilir.
Eylem planı, çocuğunuzun astımını yeşil alan, sarı alan ve kırmızı alan gibi kategorize etmek için tepe akım ölçümleri ve semptomları kullanabilir. Bu alanlar, iyi kontrol edilen, az kontrol edilen ve kötü kontrol edilen semptomlara karşılık gelir. Bu, çocuğunuzun astımını takip etmeyi kolaylaştırır.
Çocuğunuzdaki belirtiler ve tetikleyiciler zamanla değişebilir. Belirtileri dikkatlice gözlemlemeli ve ilaçları gerektiği gibi ayarlamak üzere doktorla iş birliği yapmalısınız.
Semptomlar belirli bir süre tamamen kontrol altında tutulursa, doktorunuz ilaç dozunu azaltmayı veya astım tedavisini kesmeyi (kademeli olarak) önerebilir. Çocuğunuzun astımı iyi kontrol edilmiyorsa, doktorunuz ilaç dozunu artırmayı, ilaç değiştirmeyi veya eklemeyi isteyebilir.
Çocukluk Çağı Astımı Risk faktörleri
Aşağıdaki etkenler çocuğunuzda astım gelişme olasılığını artırabilir :
- Sigara dumanına maruz kalma
- Cilt reaksiyonları, besin alerjileri veya saman nezlesi (alerjik rinit) gibi geçirilmiş alerjik reaksiyonlar
- Ailede astım, alerjik rinit, ürtiker veya egzema öyküsü
- Hava kirliliğine maruziyetin arttığı kentsel alanlarda yaşama
- Obezite
- Uzun süreli burun tıkanıklığı, burun akıntısı, sinüzit veya pnömoni gibi solunumsal hastalıklar
- Mide yanması (gastroözofageal reflü hastalığı, ya da GERH)
- Erkek cinsiyet
- Siyahi olmak
Çocukluk Çağı Astımında Öz yönetim Nasıl Olmalıdır?
Çocuğunuzun astımını tetikleyen etkenlere olan maruziyeti azaltmak için aşağıdaki önerileri yerine getirmeniz astım atakları meydana gelme ihtimalini azaltacaktır. Tetikleyicilerden kaçınmak için yapmanız gerekenler çocuğunuzdaki astımın ne ile tetiklendiğine bağlı olarak farklılık gösterir. İşte size yardımcı olacak bazı ip uçları :
- Evdeki nem miktarını düşük tutmak. Nemli bir iklimde yaşıyorsanız, havayı kuru tutmak için kullanabileceğiniz cihazlar (nem alıcılar) hakkında doktorunuz ile konuşun.
- Ev içindeki havayı temiz tutun. Klimanızın/havalandırmanızın bakımını her yıl yaptırın, filtrelerini üretici firmanın talimatlarına göre değiştirin. Ayrıca havalandırma sisteminize küçük partikül filtreleri kurdurmaya özen gösterin.
- Hayvanların deri döküntülerini azaltın. Çocuğunuzda evcil hayvan alerjisi varsa en iyi yaklaşım postu olan veya tüylü hayvanlardan uzak durmak olacaktır. Hayvanı düzenli şekilde yıkamak ve bakımını yapmak çevrenizdeki hayvan derisi döküntülerini azaltacaktır.
- Havalandırma kullanın. Havalandırma, kapalı alana giren ağaç, çim veya yabani ot poleninin havadaki miktarının azalmasına yardımcı olur. Ayrıca içerinin havasındaki nem miktarını düşürür ve çocuğunuzun ev tozu akarları ile karşılaşma ihtimalini azaltır. Eğer havalandırmanız yoksa, polen mevsimi boyunca pencerelerinizi kapalı tutmaya çalışın.
- Tozu asgari seviyede tutun. Yatak odanızdaki bazı eşyaları yenileyerek gece semptomlarını ağırlaştıran toz miktarını azaltın. Örneğin, yastıkları, yatağı ve bazayı toz geçirmez kılıflar ile kaplayın. Özellikle çocuğunuzun odasındaki halıları kaldırmaya ve yerleri sert zemin ile kaplamaya dikkat edin. Yıkanabilir perde ve jaluziler kullanın.
- Düzenli olarak ev temizliği yapın. Toz ve alerjenleri ortadan kaldırmak için evinizi haftada en az bir kere temizleyin.
- Çocuğunuzun soğuk hava ile temasını azaltın. Çocuğunuzun astımı soğuk, kuru hava ile kötüleşiyorsa dışarıda bir yüz maskesi kullanmak işe yarayacaktır.
Astım ile başa çıkma ve sürdürme
Çocuğunuzun astımı ile başa çıkmaya çalışmak stresli olabilir. Hayatı mümkün olduğunca normal kılabilmek için şu ip uçlarını aklınızda bulundurun :
- Tedaviyi hayatın sıradan bir parçası haline getirin. Çocuğunuz her gün ilaç almak zorundaysa, bunu büyük bir mesele haline getirmeyin. Kahvaltı yapmak veya dişlerini fırçalamak gibi rutin bir iş olmalıdır.
- Yazılı bir astım eylem planı kullanın. Çocuğunuzun astım eylem planını oluşturmak için doktorunuzla iş birliği içinde olun ve bunun bir kopyasını çocuğunuzun bakıcısı, öğretmenleri, antrenörleri ve arkadaşlarının aileleri gibi çocuğunuzla ilgilenen herkese dağıtın.
Yazılı bir planı takip etmek sizin ve çocuğunuzun belirtileri erken fark etmenize yardımcı olabilir, günden güne çocuğunuzun astımını nasıl tedavi edebileceğinizle ve astım atağı ile nasıl başa çıkabileceğinizle ilgili size önemli bilgiler sağlayabilir.
- Yüreklendirici olun. Dikkati çocuğunuzun yapabileceği şeyler üzerinde yoğunlaştırın, yapamayacağı şeyler üzerinde değil. Çocuğunuzun astımı ile başa çıkma çabalarınıza öğretmenleri, okul hemşirelerini, antrenörleri, akrabaları ve arkadaşlarını da dahil edin. Normal şekilde oyun oynamasını, aktivitelerde bulunmasını teşvik edin. Astım atağı geçirecek korkusu ile çocuğunuzun aktivitelerini kısıtlamayın. Egzersiz ile tetiklenen semptomları kontrol altında tutmak için doktorunuzla konuşun.
- Astım belirtileri ile karşılaştığınızda sakin kalın, kontrolünüzü kaybetmeyin. Astım belirtilerinin kötüye gittiğini görürseniz sarsılmayın. Çocuğunuzun astım eylem planına odaklanın ve neler olduğunu anlaması için her adıma onu da dahil edin.
- Çocuklarında astım olan diğer aileler ile konuşun. İnternet üzerinden sohbet odaları, forumlar ya da yerel destek grupları sizi benzer zorluklar yaşayan aileler ile iletişime sokabilir ve astım ile başa çıkmaya çalışan bir tek siz ve çocuğunuz olmadığını anlamanıza yardım eder.
- Çocuğunuzun diğer astımlı çocuklar ile iletişime geçmesine yardım edin. Çocuğunuzu “astım kampı”na gönderin veya astımlı çocuklar için düzenlenen başka aktiviteler bulun. Bu, çocuğunuzun kendini daha az yalnız hissetmesini sağlar, astım ve tedavisini daha iyi kavramasına yardımcı olur.
Astımda Kullanılan Alternatif Tıp Teknikleri
Astımda bazı alternatif yöntemler kullanılsa da ne kadar işe yaradığını görmek ve olası yan etkilerini değerlendirmek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.
Astımda yardımcı olabilen alternatif tedaviler şunlardır :
- Nefes alma teknikleri. Bunlar arasında Buteyko nefes tekniği, Papworth metodu ve yoga nefes egzersizleri (pranayama) gibi yapılandırılmış nefes programları yer alır.
- Bu tekniğin kökleri geleneksel Çin tıbbına dayanır. Çocuğunuzun vücudundaki stratejik noktalara çok ince iğneler yerleştirilir. Akupunktur, birkaç dakika hareketsiz durmayı gerektirir ki bu küçük çocuklarda zor olabilmektedir. Güvenli ve genellikle ağrısızdır.
- Gevşeme teknikleri. Meditasyon, biofeedback (uygulamalı fizyopsikolojik geribildirim), hipnoz ve kademeli kas gevşetme gibi teknikler gerginliği ve stresi azaltarak yardımcı olabilir.
- Homeopati, semptomlara yol açan maddelerden çok küçük dozlarda kullanarak vücudun kendini iyileştirme yanıtını uyarmayı hedefler. Astım vakalarında, homeopatik tedaviler, polen veya yabani otlar gibi astım reaksiyonlarını tetikleyen maddelerden yapılır. Alerjiden kaynaklanan astımı tedavi etmede homeopatinin yardımcı olup olmadığını belirleyen yeterli kanıt hala yoktur.
- Bitkisel ilaçlar ve takviyeler. Beta karoten, kara tohum, balık yağı ve magnezyumun da aralarında olduğu bazı bitkisel ilaçların astım tedavisine yardımcı olduğu kanıtlanmıştır. Fakat, faydalarının doğrulanması için ilerde yapılacak çalışmalara ihtiyaç vardır.
Bitkisel desteklerin yan etkileri olabilir ve bazıları çocuğunuzun aldığı diğer ilaçlarla etkileşebilir. Herhangi bitkisel desteğe başvurmadan önce çocuk doktorunuzla konuşun.