Alerji testleri (deri prick testi) alerjik hastalığı olanların neye alerjisi olduğunu göstermek için yapılan bir testtir. Bu bölümde alerji testlerinin yöntemleri ve nasıl yapıldığı anlatılacaktır.
Alerji Deri testi (Deri prick testi) Nedir?
Alerji deri testleri, kişinin alerjisi olan maddeyi tespit etmek amacıyla deri üzerinde yapılır. Bu alerji testlerinde hastanın derisine alerjiye yol açtığı düşünülen maddeler (alerjenler) uygulanır ve alerjik reaksiyon belirtileri gözlemlenir. Hastanın tıbbi öyküsü ile birlikte değerlendirilen alerji deri testleri; kişinin dokunduğu, soluduğu veya yediği maddenin alerjiye yol açıp açmadığını ortaya koyabilmektedir.
Alerji deri testleri (deri prick testi) niçin yapılır?
Alerji deri testleri ile günümüzde birçok alerjik durumun tanısı kolayca konulabilmektedir. Bu testlerin verdiği sonuçlar sadece tanı koymaya değil, aynı zamanda doktorunuzun alerjinize yönelik uygun bir alerji tedavi planı yapmasına da yardımcı olur.
Alerji deri testleriyle tanı konulabilen ve sık karşılaşılan alerjilerden bazıları şunlardır:
- Alerjik rinit
- Alerjik astım
- Dermatit (egzama)
- Besin alerjileri
- Penisilin alerjisi
- Arı zehri alerjisi
- Lateks alerjisi
Deri testleri çoğu zaman hem erişkinler, hem de her yaştan çocuklar için güvenlidir. Bazı özel durumlarda ise alerji deri testleri önerilmemektedir.
Doktorunuz size aşağıdaki durumlarda alerji deri testi yapılmamasını tavsiye edebilir:
- Daha önce şiddetli bir alerjik reaksiyon geliştirdiyseniz: Bu durumda bazı alerjenlere karşı çok hassas olabilirsiniz. Öyle ki alerji deri testinde kullanılan az bir miktar madde bile, vücudunuzun hayatınızı tehdit edebilecek bir alerjik reaksiyonu (anafilaksi) tetiklemesine sebep olabilir.
- Test sonuçlarını etkileyebilecek ilaç kullanıyorsanız: Bunlar antihistaminik ilaçlar, çoğu antidepresan ilaçlar ve bazı mide koruyucu ilaçlar dahil birçok ilacı içermektedir. Doktorunuz kullandığınız ilaçları değerlendirip alerji deri testine girip giremeyeceğinizi değerlendirecektir.
- Bazı deri hastalıkları durumlarında: Şiddetli egzama veya sedef, kollarınızın ve sırtınızın geniş alanlarını etkilemişse test yapılmayabilir, çünkü alerji deri testleri genellikle kollara ve sırta uygulanır. Dermatografizm gibi durumlarda ise testler güvenilir sonuçlar verememektedir.
Deri testi uygulanamayan kişilere kan testleri uygulanabilir. Kan testleri; deri testlerine göre hem daha düşük bir hassasiyete sahip olabilmeleri bakımından, hem de daha pahalı olduklarından deri testleri kadar sık kullanılmazlar.
Alerji deri testleri (deri prick testi) nasıl yapılıyor?
Alerji deri testleri, en sık olarak 3 şekilde yapılır:
Deri Prick testi:
Bu yöntem kırktan fazla maddeye karşı alerji gelişip gelişmediğini tek seferde test eder. Genellikle polen, küf, hayvan tüyü, toz akarları ve yiyeceklere alerji olup olmadığına bakmak için kullanılır. Erişkinlerde çoğunlukla ön kol yüzeyi tercih edilirken, çocuklarda üst sırta uygulanabilmektedir. Bu test ağrısızdır. Kullanılan iğne deri içine çok fazla girmez, böylece kanama olmaz ve anlık bir rahatsızlık hissi dışında bir şey hissedilmez. Hemşire; iğne ile delinecek yerleri işaretledikten sonra buralara alerjenleri içeren damlacıklar damlatır, sonrasında da bu damlacıkların üzerinden lanset yardımıyla ufak delikler açar. 15 dakika sonra cildinizde alerjik reaksiyon gelişip gelişmediği kontrol edilir. Eğer damlatılan alerjenlerden birine karşı alerjiniz varsa, onun damlatıldığı yerin etrafında sivrisinek ısırığına benzeyen kızarık, kaşıntılı bir kabartı oluşur. Bu kabartının boyutları ölçülür ve ardından deriniz temizlenir.
Deri enjeksiyon testi (intradermal test):
Bu testte ise şırınga ile ön kol derisi altına az miktarda alerjen enjekte edilir. Enjeksiyon yeri 15 dakika sonra alerjik reaksiyonlar açısından kontrol edilir. Doktorunuz bu testi penisilin alerjisi veya böcek zehri alerjisi olup olmadığını anlamak için isteyebilir.
Yama testi (Patch Testi):
Yama testleri genellikle spesifik bir maddenin alerjik deri tahrişine (kontakt dermatit) yol açıp açmadığını göstermek için kullanılır. Bu testler birkaç gün içinde gelişen geç alerjik reaksiyonları tespit edebilirler. Yama testinde diğer iki testin aksine iğne kullanılmaz. Alerjenler özel yama bantlara emdirilmiş haldedirler ve bu bantlar deriye yapıştırılır. Bu test sırasında deriniz 20’den fazla kontakt dermatite sebep olabilecek maddeye aynı anda maruz kalır. Bunlar arasında ilaçlar, lateks, parfümler, koruyucular, saç boyaları, metaller ve daha birçok madde yer alır. Yama bantları sırtınızda veya kolunuzda 48 saat boyunca kalır. Bu süre zarfında duş almaktan ve çok terletecek aktivitelerden kaçınmalısınız. Doktorunuzun yanına geldiğinizde bantlar çıkarılır ve yama yerleri alerjik reaksiyonlar açısından kontrol edilir.
Alerji deri testleri (deri prick testi) riskleri nelerdir?
En sık görülen yan etki, test uygulanan yerde oluşan kızarık ve kaşıntılı kabartılardır. Bunlar çoğunlukla test sürecinde tespit edilebilirler. Bazı kişilerde ise test bitiminden birkaç saat sonra oluşabilir ve birkaç gün deride kalabilir. Alerji deri testleri nadir olarak, anında ortaya çıkan şiddetli bir alerjik reaksiyona yol açabilir. Bu yüzden deri testinin tecrübeli bir doktorun gözetimi altında, uygun acil yardım imkânı olan bir klinikte yapılması önemlidir.
Alerji deri testleri (deri prick testi) için bilmemiz gerekenler nelerdir?
Alerji deri testi doktorun muayenehanesinde yapılır. Ortalama süresi 20-40 dakikadır. Testi genellikle bir hemşire uygularken, doktor da yorumlamak üzere orada bulunur. Bazı kişilerde testler daha ilk dakikalarda alerjik reaksiyona yol açabilir, bazılarında ise bu birkaç günü bulabilen daha uzun bir sürede gerçekleşebilir.
Doktorunuz deri testini önermeden önce, size tıbbi özgeçmişinizle ilgili sorular soracaktır: Gösterdiğiniz semptomların neler olduğu (örneğin deride kızarıklık, kaşıntı, nefes darlığı vb.), bunlarla nasıl başa çıktığınız ve ailenizdeki diğer bireylerde benzer belirtilerin olup olmadığı gibi. Vereceğiniz cevaplar, vücudunuzdaki reaksiyonların bir alerjiye bağlı olup olmadığını anlamada doktorunuza yol gösterecektir. Doktorunuz aynı zamanda alerjiyi işaret edecek diğer ipuçları için rutin bir fizik muayene yapabilir.
İlaçlar alerjik deri testlerinin sonuçlarını etkileyebilir. Bazıları alerjik reaksiyon gelişimini engeller, bazıları ise abartılı bir alerjik reaksiyona yol açabilir. Her iki durumda da testin objektif bir biçimde değerlendirilmesi mümkün olmaz. Bu nedenle doktorunuz testten 10 gün kadar önce ilaçları kesmenizi isteyebilir. Test öncesinde doktorunuza kullandığınız ilaçların bir listesini getirmelisiniz.
Alerji testi için açlık tokluk önemli mi?
Önemli değildir. Tok gelinmesi daha iyi olur.
Alerji testinin sonuçlarını etkileyen ilaçlardan bazıları:
- Antihistaminik ilaçlar: Levosetirizin (Xyzal), setirizin (Zyrtec), desloratadin (aerius, deloday gibi), loratadin (Claritin), difenilhidramin (Benadryl) vb.
- Trisiklik antidepresanlar: Nortriptilin (Pamelor), desipramin (Norpramin)
- Bazı mide koruyucular: Simetidin (Tagamet), ranitidin (Zantac)
- Astım ilacı olan omalizumab (Xolair): Bu ilaç, kesildikten 6 ay sonra bile test sonuçlarını bozabilir.
- İçinde antihistaminik bulunan öksürük şurupları ve soğuk algınlığı ilaçları