Anafilaksi yani alerjik şok, ciddi, potansiyel olarak yaşamı tehdit eden bir alerjik reaksiyondur. Yer fıstığı veya arı sokması gibi alerjik olduğunuz bir şeye maruz kaldıktan sonra saniyeler veya dakikalar içinde ortaya çıkabilir. Anafilaksi, bağışıklık sisteminizin şoka girmesine neden olabilecek kimyasallar salmasına neden olur. Kan basıncınız aniden düşer ve solunum yollarınız daralarak nefes almayı engeller. İşaretler ve semptomlar arasında hızlı, zayıf nabız; deri döküntüsü, mide bulantısı ve kusma gibi durumlar olabilir. Ortak tetikleyiciler arasında belirli yiyecekler, bazı ilaçlar, böcek zehiri ve lateks bulunur. Anafilaksi, hemen tedavi edilmesi gereken ciddi bir alerjik reaksiyondur. Anafilaktik reaksiyonunuz varsa, mümkün olan en kısa sürede bir epinefrin (adrenalin) aşısı yapmanız gerekir ve acil tıbbi yardım almanız gerekir. Daha önce anafilaktik bir reaksiyon yaşadıysanız, başka bir reaksiyon yaşama riskiniz artmış olur. Ailenizde anafilaksi geçmişi varsa veya astımız varsa risk olasılığınız yükselir.
Anafilaksi Belirtileri
Anafilaksi belirtileri genel olarak, bir alerjene maruz kaldıktan birkaç dakika sonra ortaya çıkar. Ancak bazı durumlarda belirtilerin çıkması biraz uzayabilir. Bir anafilaktik reaksiyonun ilk belirtileri tipik alerji belirtilerine benzeyebilir; burun akıntısı veya deri döküntüsü. Ancak yaklaşık 30 dakika içinde daha ciddi işaretler belirir.
Belirtileri şunlardır:
- Öksürük, hırıltılı solunum, göğsünüzde ağrı, kaşıntı veya gerginlik hissi,
- Bayılma, baş dönmesi, kafa karışıklığı veya halsizlik,
- Kurdeşen, kızarıklık ve kaşıntılı, şiş veya kırmızı cilt,
- Burun akıntısı veya tıkalı burun ve hapşırma,
- Nefes darlığı veya nefes almada güçlük ve hızlı kalp atışı,
- Şişmiş veya kaşıntılı dudaklar veya dil,
- Boğazda şişlik veya kaşıntı, kısık ses, yutma güçlüğü, boğazınızda sıkışma,
- Kusma, ishal veya kramplar,
- Zayıf nabız, solgunluk,
- Bazı insanlar, anafilaksiden hemen önce bir “kıyamet duygusu” hissettiğini de belirtmiştir.
Anafilaksi Tetikleyicileri
Vücudun doğal savunma sistemi olan bağışıklık sisteminin bir tetikleyiciye aşırı tepki vermesinin sonucudur. Bu durum genellikle alerjisi olan kişilerde ortaya çıkar. Pek çok alerjen anafilaksiye sebep olabilir.
Yaygın anafilaksi tetikleyicileri şunlardır:
- Yiyecekler; fındık, süt, balık, kabuklu deniz ürünleri, yumurta ve bazı meyveler dahil,
- İlaçlar; aspirin gibi bazı antibiyotikler ve steroidal olmayan antiinflamatuvar ilaçlar,
- Böcek sokmaları, özellikle yaban arısı ve arı sokmaları,
- Genel anestezi,
- Kontrast maddeler; vücudunuzun belirli bölgelerinin taramalarda daha iyi görünmesine yardımcı olmak için bazı tıbbi testlerde kullanılan boyalar,
- Lateks,
- Bazı durumlarda, belirgin bir tetikleyici yoktur. Bu idiyopatik anafilaksi olarak bilinir.
Anafilakside Tedavi
Duruma acil müdahale edilebilmesi için epinefrin oto enjektörü kullanılır. Bu enjektör genellikle alerji uzmanları tarafından ciddi alerjik reaksiyonlarda kullanabilmeniz için reçete edilen ilaçlardır. Epinefrin, anafilaksi için en etkili tedavidir ve aşı hemen yapılmalıdır. Daha önce anafilaksi reaksiyonu yaşadıysanız, yanınızda her zaman en az iki doz epinefrin taşımalısınız. Epinefrin yaklaşık bir yıl sonra sona erer, bu nedenle reçetenizin güncel olduğundan emin olun. Bu sebeple ilacınızı her yıl yenilemeniz gerekir ve son kullanma tarihine dikkat etmeniz gerekir. Epinefrin uygulamasından sonra anafilaksinin gün içinde tekrarlama riskine karşı mutlaka acil serviste gözetim altında tutulmanız gereklidir.
Anafilakside Risk Faktörleri
Anafilaksi için çok sayıda risk faktörü yoktur. Ancak bazı durumlar anafilaksi riskini arttırır ve şunları içerir:
- Daha önce anafilaksi geçirmiş olmak. Daha önce alerjik şok geçirdiyseniz eğer reaksiyon riskiniz yüksek olur ve bir sonraki anafilaksi daha şiddetli de olabilir.
- Alerjiler veya astımı olan kişilerde anafilaksi riski daha yüksektir.
- Bazı diğer koşullar; bunlar arasında kalp hastalığı ve belirli bir tür beyaz kan hücresinin anormal birikimi (mastositoz) gibi durumlar bulunur.
Sonuç olarak;
*Çok ciddi bir durumdur ve acil müdahale edilmesi gerekir.
*Herhangi bir alerjiniz varsa ya da alerji belirtiniz varsa mutlaka bir alerji uzmanı ile görüşmeniz gerekmektedir.
*Alerji testi yaptırmanız ve alerjik reaksiyona neden olan alerjeni bilmeniz, alerjik şok geçirme ihtimalini en aza indirecektir.
*Herhangi bir alerjiniz varsa ve epinefrin oto enjektörü reçete edilmişse, bu enjektörü yanınızdan kesinlikle ayırmamalısınız.