Atopik dermatit bilinen adıyla egzama en sık görülen cilt hastalığıdır. Egzama ciltte kaşınma, kuruluk, kızarıklık ve kabarma gibi belirtilerle kendini gösterir. Egzamanın nedenleri araştırılıp öğrenildikten sonra teşhisi konulabilir ve tedavi uygulanabilir.
Atopik Dermatit Nedir?
Atopik dermatit(egzama) cildi kızartan, kaşındıran, kurutan bir hastalıktır. Egzama en yaygın çocuklarda görülmektedir ancak her yaşta olabilir. Kronik, uzun süreli bir hastalıktır ve belli aralıklarla birden şiddetlice ortaya çıkıp, ardından yatışır. Atopik dermatit, astım veya nezle ile birlikte gelebilir.
Atopik dermatit için tamamen yok edici bir tedavi yoktur ancak tedaviler ve kişisel bakım önlemleri kaşınmaları ve egzamanın sık sık kendini gösterme olasılığını azaltır. Örneğin, sert sabunları ve diğer tahriş edici ürünleri kullanmaktan kaçınmak ve tıbbi kremler, yağlar, merhemler kullanarak cildi nemlendirmek bu önlemlerden bazılarıdır.
Eğer atopik dermatit yani egzama belirtileri varsa ve bu belirtiler sizi günlük aktivitelerinizden alıkoyup, uyumanızı engelliyorsa bir alerji uzmanına başvurmanız sizin için faydalı olacaktır.
Atopik Dermatitin Nedenleri Nelerdir?
Atopik dermatitinin(egzama) tam olarak nedeni bilinmemektedir. Sağlıklı bir cilt nem oranını dengede tutar ve deriyi bakteriden, tahriş edici maddelerden ve alerjenlerden korur. Egzamanın başlıca nedenleri aşağıdaki durumlardır:
– Cildin etkili bir bariyer oluşturmasını engelleyen kuru tahriş olmuş bir cilt,
– Cilt bariyerinin çalışmasını etkileyen genetik çeşitlilikler
– Bağışıklık sistemi çalışma bozukluğu
– Gıda alerjileri ve ev tozu alerjileri
– Ciltteki, Stafilokok gibi ter bezlerini tıkayan bir zar üreten bakteriler
– Çevresel faktörler
Atopik Dermatit Belirtileri Nelerdir?
Atopik dermatit yani egzama kişiden kişiye değişiklik gösteren belirtilere sahiptir. Ancak bu belirtileri başlıca sayacak olursak en bilinen belirtiler şu şekildedir;
– Özellikle geceleri olan şiddetli kaşınmalar,
– Özellikle ellerde, ayaklarda, ayak bileklerinde, boyunda, göğsün üst kısımlarında, göz kapaklarında, dirsek ve dizlerin bükülen kısımlarında kahverengimsi kızarıklıklar,
– Kaşındığında sıvı akan ve kabuklanan küçük kabarıklıklar,
– Ciltte çatlama, kuruma, pul pul olma durumu
– Kaşınmadan hassaslaşan ve kabaran cilt
Atopik dermatit(egzama) genellikle 5 yaşından önce başlar ve ergenlik ve yetişkinlik dönemine kadar devam edebilir. Bazı kişiler içinse yıllarca belli aralıklarla şiddetli bir şekilde oluşur ve yok olur.
Atopik Dermatiti Etkileyen Faktörler
Egzama hastası olan birçok insan derilerinde Stahylococcus aureus bakterisi taşımaktadır. Stafilokok bakterisi, cilt bariyeri bozulduğunda hızlı bir şekilde çoğalır. Bu durum özellikle genç hastalarda belirtileri kötüleştirir. Aşağıda bahsedilen durumlar atopik dermatiti etkileyen risk faktörleridir;
– Uzun, sıcak banyo yapmaktan kaynaklanan kuru cilt,
– Cildi daha çok tahriş edecek kaşınmalar,
– Bakteri ve virüsler,
– Stres,
– Terleme,
– Hava değişimleri ve nem,
– Çamaşır suları, temizlik maddeleri, sabunlar ve deterjanlar,
– Yün kıyafetler, battaniyeler ve halılar,
– Toz, polen, sigara dumanı ve hava kirliliği,
– Özellikle bebeklerde yumurta, süt, fıstık, soya fasulyesi, balık ve buğday.
Atopik dermatit(egzama) alerjiye bağlı bir cilt hastalığıdır. Ancak alerjenleri ortadan kaldırmanın egzamayı tamamen geçirdiği durumlar nadir. Kuş tüyü yastık, kuş tüyü yorgan, döşekler, halılar ve perdeler gibi toz çıkaran ev eşyaları durumu tetikler.
Atopik Dermatitin Risk Faktörleri Nelerdir?
Dünyada çocukların %20’sinde ve yetişkinlerin %3’ünde atopik dermatit yani egzama vardır. Atopik dermatit günümüzde bundan 30 yıl öncesine kıyasla çok daha yaygın görülen bir hastalık haline gelmiştir. Bunun tam nedeni bilinmemekle birlikte bazı insanlarda atopik dermatit oluşma riskinin diğer insanlara oranlara daha yüksektir. Aşağıdaki durumlar atopik dermatitin başlıca risk faktörleridir:
– Ailede alerjik hastalık olması: Anne, babada ya da teyze, hala gibi akrabalarda alerjik astım, alerjik nezle ve egzama gibi alerjik hastalıklardan olması kişide egzama oluşmasına neden olabilir. Alerjik hastalıklar genetiktir ve atopik dermatit de alerjik bir hastalıktır. Ailede alerjik hastalık öyküsü olması egzamanın en önemli nedenlerinden biridir.
– Kişide alerjik hastalık olması: Egzaması olan kişide gıda alerjisi ya da ev tozu alerjisi varsa, bu alerjenlerden dolayı cildinde egzama oluşabilir.
– Kişinin yaşadığı çevre: Hava kirliliğinin fazla olduğu şehirlerde veya iklimi soğuk şehirlerde yaşamak ciltteki egzama riskini arttırmaktadır. Örneğin, bu gibi hava kirliliği fazla olan şehirlerde yaşayan kişilerde egzama oluşma riski 2 kat daha fazladır.
– Cinsiyet: Cinsiyet de atopik dermatite neden olan faktörlerdendir. Kadınlar, erkeklere kıyasla atopik dermatit olmaya daha meyillidirler.
Atopik Dermatit Teşhisi Nasıl Konulmalıdır?
Atopik dermatit özellikle çocuklarda görülmez üzere her yaşta olabilen bir cilt rahatsızlığıdır. Atopik dermatiti diğer cilt hastalıklarından ayıran özelliği yoğun şiddetli bir kaşınma ve hastalığın şiddetlendiği ve hafiflediği rotadır.
Atopik Dermatit Teşhisi İçin Doktor Muayenesi
Teşhis için bu adımda bir alerji uzmanı tarafından hasta muayeneye alınır. Öncelikle hastalığın belirtileri, vücuttaki kızarık ve kaşıntılı bölgeler ve şiddetlenip hafiflediği zamanlar hakkında bilgi alınır. Bu adımda hastanın genetik olarak ailede alerjik hastalık taşıyan kişilerin de öğrenilmesi önemlidir çünkü ailede alerjik kişiler varsa egzama olma oranı yükselir. Daha sonra fiziki muayene vücutta egzama olan yerler incelenir.
Atopik Dermatit Teşhisi İçin Alerji Testi
Alerji uzmanınız egzamaya neyin neden olduğunu saptamak için alerji testi uygulayabilir. Eğer kişide alerjik astım veya diğer alerji hastalıkları varsa, egzama teşhisi için alerji testi en büyük yardımcı olacaktır. Aynı zamanda test sayesinde egzamayı iyice kötüleştiren ev tozu yada yumurta, kuruyemiş, süt gibi belli başlı alerjenleri saptar.
Alerji uzmanınız belli bir alerjenin egzamanızı ciddi şekilde etkilediğini düşünürse, yaşadığınız belirtileri inceledikçe, beslenme düzeninizde veya çevresel koşullarınızda buna göre değişiklikler yapmanızı önerecektir.
Atopik Dermatit Tedavisi Nasıl Yapılmalıdır?
Atopik dermatit(egzama) inatçı ve kalıcı olabilir. Durumu kontrol altına almak için aylarca veya yıllarca çeşitli tedavi yöntemleri uygulamış olabilirsiniz. Ancak tedavi iyi yanıt verse bile bazen belirtiler tekrar kendini gösterebilir, hatalık kendini yenileyebilir. Durumu erken fark edip tedaviye erken başlamak oldukça önemlidir. Sürekli kullandığınız nemlendiriciler fayda etmiyorsa, alerji uzmanınızın önereceği adımları uygulayıp ilaçları kullanmak faydalı olacaktır.
Alerjiniz Olan Maddelere Karşı Korunma
Egzamanın nedeni %40-%60 arasında alerjiye bağlıdır. Bu bakımdan, alerji uzmanınızın yapacağı alerji testinin sonucuna göre, alerjik olduğunuz gıdalara ya da ev tozu gibi alerjenlere karşı korunmanız oldukça önemlidir. Eğer yumurta, süt, kuruyemiş gibi gıdalara alerjiniz varsa, bu besinler için bir diyet programını uygulamalısınız. Ev tozu gibi çevresel maddelere karşı alerjiniz varsa da evinizin koşullarını buna göre değiştirmeli ve doktorunuzun önereceği şekilde kendinizi ev tozundan korumalısınız.
Banyo Ve Nemlendiriciler
Cildinizin kendini koruması, kurumaması için 2 günde bir yaklaşık 5 ila 10 dakika arası ılık(sıcak olmamalı) suyla yapacağınız banyo en önerilebilir maddedir. Sıradan sabun ve şampuanlar cildi kurutabileceği için önerilmemektedir. Doktorunuzun önereceği hafif temizleyiciler kullanmalısınız.
Duştan hemen sonra vücudunuz tamamen kurumadan önce, egzamalı kişi tüm vücuduna özellikle kaşınan kuru bölgelere bolca nemlendirici uygulamalıdır. Merhemler, krem ve losyonlara göre vücudu daha iyi nemlendirirler ancak yağlı ve yapışkan oldukları için pek tercih edilmezler. Bu yüzden kremler en çok tercih edilen ve etkili yöntemlerdir. Losyonlar ise içindeki alkol oranından dolayı en az etkili olandır.
Cildi Kapatıp Nemlendirerek Koruma
Şiddetli egzaması olan bir cilt için en uygun yöntem; deriyi yumuşatan bir kremin uygulanmasının ardından o bölgeyi kapatarak nemi iyice emmesini sağlamaktır. Küçük bölgeler streç filmle kapatılabilir veya ellere eldiven giyilebilir.
Ayrıca cildin kaşınmadan tahriş olmasını engellemek için tırnakları kısa kesilmelidir. Eğer kaşınma önlenemiyorsa geceleri pamuk eldiven giyilebilir.
Atopik Dermatit İçin Alternatif ve Bitkisel Tedaviler
Bir çok alternatif tedavi, atopik dermatiti olan kişilerin hastalığı yatıştırmasında yardımcı olmuştur. Örneğin bilimsel bir çalışma sonucu, Çin bitkisel ilaçları kullanan egzamalı kişilerin, kaşınma ve diğer egzama belirtilerinin azaldığını göstermiştir. Ancak bu azalmanın, sürekli değil, sadece kısa süreli görülmüştür. Başka bir çalışma sonucuna göre de; 4 haftalık akupresür (parmakla akupunktur) uygulamasının kaşınma ve deri de döküntüyü azalttığını göstermiştir.
Aşağıda bahsedilen alternatif tedavilerin yararı için kesin bir kanıt yoktur ancak egzama için önerilebilir;
– Beslenme takviyeleri. Örneğin; E ve D vitamini, çinko, selenyum, çuha çiçeği yağı, hodan tohumu yağı, sinensis bitkisinden üretilen siyah çay ve probiyotikler,
– Diğer bitkisel tedaviler. Örneğin, sarı kantaron otu(St. John’s wort), kalendula çiçeği, çay çiçeği yağı, Alman mayıs papatyası, meyan kökü, pirinç kepeği,
– Akupunktur,
– Aromaterapi,
– Banyo tedavisi,
– Vücudun elektromanyetik dalgasını değiştirmek için bioresinans,
– Homeopati,
– Masaj tedavisi
Eğer beslenme ve diyet takviyeleri ya da diğer alternatif tedavilerden düşünüyorsanız, bunlara başlamadan önce mutlaka alerji uzmanınızla etkileri ve yan etkileri hakkında görüşün.
Atopik Dermatit Tedavi Edilmediğinde Ne Olur?
Atopik dermatit tedavisi atlanılmaması gereken ve en yaygın görülen cilt hastalığıdır. Egzamanın kötüye gitmemesi ve iyileştirilmesi için mutlaka bir alerji uzmanı tarafından önerilen tedavi yolu izlenmelidir. Atopik dermatit (egzama) tedavi edilmediğinde ciddi sorunlara neden olabilir. Bu durumlar şunlardır;
– Alerjik Astım ve Alerjik Rinit: Atopik dermatit altında alerji yatan bir hastalık olduğu için, tedavi edilmediğinde diğer alerjik hastalıkları tetikleyebilir. Bu hastalıklardan en önemlileri alerjik astım ve alerjik rinittir.
– Kronik Kaşıntı, Pul Pul Cilt: Nörodermatit olarak adlandırılan cilt hastalığı, kaşınan cildin bir kısmında başlar. Bu bölge kaşındıkça daha çok kaşıntı hissi uyandırır. Kaşınma bir alışkanlık haline gelir ve bu durum cildin, renginin değişmesine, kalın ve kösele gibi olmasına neden olmaktadır.
– Cilt Enfeksiyonu: Cildi yaralayan sürekli olarak tekrarlanan kaşınma, yaraların açılmasına ve çatlamasına neden olur. Ciltteki bu yaraların açılması, bakteri ve virüslerden enfeksiyon kapma riskinizi arttırmaktadır.
– Göz Problemleri: Gözle ilgili olan bu belirtiler, göz kapağı etrafında kaşınma, gözlerde sulanma ve göz kapağında iltihaplanmaya neden olmaktadır.
– Ellerde Tahriş Edici Dermatit: Bu durum genellikle, işleri gereği, elleri sert sabunlar, deterjanlar ve dezenfektanlara maruz kalan kişilerde görülmektedir.
– Alerjik Kontakt Dermatit: Bu durum atopik dermatiti olan ve tedavi edilmeyen kişilerde çok sık karşılaşılan bir hastalıktır. Kortikosteroidler ve atopik dermatiti tedavi etmede kullanılan bir çok ilaç bu duruma neden olabilmektedir.
– Uyku Problemleri: Kaşıntı hissi duyma ve kaşınma döngüsü, sizi devamlı olarak uykunuzdan uyandırır ve uykunuzun kalitesini düşürür.
– Davranışsal Problemler: Araştırmalara göre, atopik dermatitin tedavi edilmediği durumlarda, hastada dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu gözlenmiştir.